O ozonie

Ozon charakteryzuje się dwiema cechami – nietrwałością i silnymi własnościami utleniającymi. W niskich temperaturach i stężeniach, czysty rozkłada się wolno. W wyższych temperaturach szybkość rozpadu wzrasta. Mechanizm rozpadu, w którym uczestniczą procesy homogeniczne i heterogeniczne, jest złożony. Przyspieszają go niektóre gazy (tlenek azotu, chlor) i metale (platyna) oraz tlenki srebra, miedzi, żelaza, chromu, niklu. Przy dużych stężeniach ozonu proces rozpadu przebiega wybuchowo. W stanie ciekłym i stałym ozon może być stosowany jako materiał wybuchowy i inicjujący.
Ozon jest wykorzystywany w wielu dziedzinach gospodarki, m.in. do:

• uzdatniania wody do picia i celów gospodarczych
• uzdatniania wód chłodniczych
• bielenia włókien, papieru, wełny, słomy, juty, jedwabiu i innych materiałów
• oczyszczania ścieków przemysłowych
• konserwacji i ochrony żywności w chłodniach, fabrykach konserw, w piwowarstwie jako środek bakteriostatyczny, w magazynach zbożowych w celu ochrony ziarna przed owadami
• produkcji niektórych związków organicznych, np. waniliny, kamfory, kwasów tłuszczowych
• dezodoryzacji powietrza w zakładach i wokół zakładów przetwarzających produkty spożywcze roślinne i zwierzęce, np. tłuszcze, mięso
• dezynfekcji i mycia ozonowaną wodą instalacji, urządzeń i opakowań przeznaczonych do produktów spożywczych.

Ozon jest jednym z najsilniejszych utleniaczy. Utlenia wszystkie metale (bez złota i grupy platyny) oraz szereg innych pierwiastków, rozkłada halogenowe połączenia (oprócz fluorowodoru) i niektóre sole. Przekształca niższe tlenki na wyższe. W reakcji z nadtlenkiem wodoru zachowuje się jako reduktor. Stosowanie ozonu do dezynfekcji wody jest coraz powszechniejsze.
Również siła działania bakteriostatycznego ozonu jako czynnika dezynfekcyjnego jest najwyższa. W postaci rodnikowej przenika przez błony komórkowe patogenów, niszczy kwasy nukleinowe i rozkłada ich strukturę wewnątrzkomórkową. Proces niszczenia przebiega tysiąckrotnie szybciej niż w przypadku chloru (pałeczka Escherichia coli).

Ozon jest bardzo toksycznym gazem. najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) wynosi 0,15 mg/m3, przy wyższych jego stężeniach mogą wystąpić bóle głowy, podrażnienie górnych dróg oddechowych oraz oczu.

Przemysłowy sposób otrzymywania ozonu polega na przepuszczaniu powietrza (tlenu) przez urządzenia zwane ozonatorami, w których zachodzą powierzchniowe wyładowania elektryczne. Efektywność tego procesu zależy od takich czynników, jak rodzaj gazu (powietrze, tlen), siła pola elektrycznego i typ generatora.

Na podstawie artykułu „Ozon – bezpieczeństwo ludzi i środowiska”, Bezpieczeństwo pracy 6/2004;